Powered by Déhora

Arbeidstijdenwet

Antwoord op al uw vragen

U bent hier: Home / Regelgeving Arbeidstijdenbesluit

Regelgeving Arbeidstijdenbesluit

Het Arbeidstijdenbesluit (ATB) is een onderdeel van de Arbeidstijdenwet (ATW). In het ATB zijn algemene bepalingen opgenomen die het mogelijk maken om op een aantal normen voor arbeids-en rusttijden, voor werknemers van 18 jaar en ouder, af  te wijken van de ATW. De regels in de ATW zijn in de meeste situaties wel voldoende, maar voor bepaalde beroepsgroepen en/of sectoren zijn de regels in de ATW niet afdoende omdat de aard van de werkzaamheden kan leiden tot overtredingen. Hierbij kunt u denken aan werkzaamheden binnen de sectoren Brandweer, Zorg of Horeca. Om dit op te vangen zijn er in het ATB diverse afwijkingsnormen bepaald. Het Arbeidstijdenbesluit bevat arbeids- en rusttijden regels die algemeen van toepassing zijn, maar ook regels die alleen voor bepaalde sectoren gelden. Al deze sectoren hebben te maken met zowel regels uit de ATW, maar ook de regels uit het ATB.
In de meeste gevallen kan er alleen gebruik worden gemaakt van het ATB als dit is opgenomen in de collectieve regeling.

 

Algemene bepalingen ATB

In principe kan ieder bedrijf of instelling van één de onderstaande algemene bepalingen gebruik maken, mits vastgelegd in een collectieve regeling. Dit geldt overigens niet voor alle bepalingen.

Langer werken voorafgaand aan feestdag
In voorbereiding op een feestdag is het soms noodzakelijk om meer arbeid te verrichten. De feestdagen waarbij dat mogelijk is  zijn separaat vastgelegd in het ATB, zoals Hemelvaartsdag of Nieuwjaarsdag. In sommige gevallen mag hiervan worden afgeweken. In de 7 dagen voorafgaand aan deze feestdagen mag de werknemer maximaal 2 x 14 uur per dienst of nachtdienst arbeid verrichten. Hiervoor is geen collectieve regeling nodig.
Noodzakelijke werkzaamheden
Er mag in enkele gevallen 1 x per periode van 2 weken, maximaal 14 uur arbeid per dienst worden verricht. Deze uitzondering is uiteraard alleen mogelijk in noodsituaties, waarbij er absoluut geen uitstel van werkzaamheden mogelijk is. Hiervoor is geen collectieve regeling nodig. 
Overdracht van werkzaamheden
Voor een goede voortzetting van werkzaamheden is het in sommige situaties noodzakelijk dat er een overdracht plaatsvindt van de werkzaamheden. De betreffende dienst of nachtdienst mag dan maximaal 15 minuten worden verlengd en daarentegen mag de rusttijd dan maximaal 15 minuten worden ingekort. Dit zijn dan direct afwijkingen op enkele regels in de Arbeidstijdenwet. Hiervoor is geen collectieve regeling nodig. 
Geen pauzes bij alleen werken
In sommige situaties is het op geen enkele wijze mogelijk om te voldoen aan de normtijden voor pauzes in de ATW. Dan kunnen er afspraken worden gemaakt om af te zien van pauzes. Dit komt meestal voor als de werknemer alleen werkt en de werkplek niet kan verlaten om te pauzeren. Bij toepassing van deze bepaling is er een restrictie op de maximale arbeidstijd per 16 weken. Er mag per 16 weken dan niet meer dan gemiddeld 44 uur arbeid per week worden verricht. Tevens mag de werknemer 2x een nachtdienst met maximaal 10 uur arbeid verrichten indien bij de werknemer ook de regeling ‘Nachtarbeid in het weekend’ van toepassing is.
Oproepen tijdens pauzes
Als een werknemer op oproep beschikbaar moet zijn tijdens de pauzes, dan betekent dat dat de werknemer de pauze direct moet beëindigen als hij of zij wordt opgeroepen om werkzaamheden te verrichten. Er kan van deze bepaling gebruik worden gemaakt, indien de werkzaamheden niet op een andere manier georganiseerd kunnen worden en de aard van de werkzaamheden het noodzakelijk maakt. Deze ATB-bepaling maakt het mogelijk dat “geconsigneerde” pauzes niet meetellen voor het aantal malen dat een werknemer geconsigneerd mag zijn. Indien de werknemer de werkplek niet mag verlaten, dan telt de pauzetijd wel mee als arbeidstijd.
Aanwezigheidsdiensten
Er zijn een aantal bijzondere normen voor aanwezigheidsdiensten. Aanwezigheidsdiensten worden ook wel wachtdiensten of slaapdiensten genoemd, dat al direct duidelijk maakt dat de werknemer op de werkplek aanwezig blijft om op oproep zo snel mogelijk de werkzaamheden te kunnen verrichten. Aanwezigheidsdiensten zijn alleen toegestaan als het soort werk dat noodzakelijk maakt en de werkzaamheden niet op een andere manier te organiseren zijn (bijvoorbeeld bij de sectoren Brandweer of Zorg). De algemene bepalingen voor arbeidstijden en rusttijden kunt u vinden in de GRATIS  samenvatting ATB. 
Langere nachtdienst in het weekend
Tussen vrijdag 18.00 uur en maandag 08.00 uur mag een werknemer, naast een nachtdienst van tien uur, twee nachtdiensten van maximaal 11 uur draaien. Na een dergelijke nachtdienst heeft de werknemer minimaal 12 uur rust. Als de werknemer van deze regeling gebruik maakt, moet hij minstens 26 zondagen per jaar vrij hebben. Deze regeling mag niet gebruikt worden in combinatie met de algemene regels voor langere nachtdiensten. 
Langere nachtdienst buiten het weekend
Bij onvoorziene omstandigheden kan de bezetting buiten het weekend (of een feestdag) onder het vereiste minimum komen. In dit geval mag de werknemer nachtdiensten draaien, waarbij maximaal 12 uur arbeid verricht mag worden. Dit is maximaal 2x per 2 weken en 8x per 52 weken toegestaan. Na een dergelijke nachtdienst heeft een werknemer minimaal 12 uur rust nodig. Ook deze regeling mag niet gebruikt worden in combinatie met de algemene regels voor langere nachtdiensten. 
Verlengen referentieperiode naar 52 weken

Door onvoorziene omstandigheden of door de aard van de werkzaamheden kan het werkaanbod gedurende het hele jaar sterk wisselen. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij seizoensgebonden werk. In dit soort situaties mag de standaard referentieperiode (16 weken) waarover de gemiddelde arbeidstijd wordt berekend, worden verlengd naar 52 weken. Hierdoor kunnen de pieken in de arbeidstijd worden uitgevlakt. Verlenging van de referentieperiode is tevens toegestaan als een werknemer uitsluitend of in hoofdzaak leiding geeft. Dit kan op twee manieren worden toegepast:

• In een periode van 52 weken mag de werknemer niet meer dan gemiddeld 48 uur per week arbeid verrichten. Er is overeenstemming op CAO-niveau vereist.

• Indien sprake van nachtdiensten: dan is er in een periode van 52 weken niet meer dan gemiddeld 40 uur per week arbeid toegestaan. Hiervoor kan ook een overeenstemming op ondernemingsniveau volstaan.

 

De Arbeidstijdenwet.nl is een initiatief van Déhora. Déhora is al meer dan 30 jaar dé specialist op het gebied van personeelsplanning.
De toepassing van de Arbeidstijdenwet is een vast onderdeel van workshops en opleidingen, ontwikkeling van roosters en adviestrajecten.